İŞTAHI ETKİLEYEN FAKTÖRLER!
Kimi sabahlar kalkar kalkmaz kahvaltıya oturmak istersiniz…
Ama bazı günler olur ki, akşama kadar canınız hiçbir şey istemez.
İşte bu dalgalanmanın adı: iştah.
Ama merak etmeyin, bu yazıda iştahı birlikte çözüyoruz.
İştah Nedir, Açlıkla Aynı Şey mi?
İştah, sadece midenin guruldaması değildir. Yani açlık başka, iştah başka.
Açlık, vücudun fiziksel ihtiyacıdır.
İştah ise daha çok beynin “Canım şu an tatlı istiyor” demesidir.
Yani bazen tok olsak bile, kocaman bir pasta dilimi gözümüzü döndürebilir!
İşte iştahı etkileyen o görünmez faktörler burada devreye girer…
Sağlıklı Bir İştah İçin Beslenme Alışkanlıklarının ve Duygusal Durumun Rolü
İştah, günlük yaşamımızda besin tüketimimizi düzenleyen önemli bir faktördür. Ancak, iştahımızı etkileyen birçok faktör vardır. Besinlere duyulan istek, açlık ve tokluk hissi, hormonal dengeler ve psikolojik durumlar, iştahımızı etkileyebilir.
- Hormonal Dengeler: İştahı düzenleyen birçok hormon bulunmaktadır. Örneğin, ghrelin açlık hormonu olarak bilinir ve mide boşaldığında artar ve iştahı uyarır. Leptin ise tokluk hormonu olarak bilinir ve mide doluluk hissiyle birlikte artar ve iştahı bastırır. Hormonal dengelerdeki bozulmalar, iştah düzeninde dengesizliklere yol açabilir.
- Yediklerimiz ve Ne Zaman Yediğimiz: Beslenme alışkanlıklarımız, iştahımızı büyük ölçüde etkiler. Protein, karbonhidrat, yağ ve lif tüketimi iştahı etkileyebilir. Dengeli bir beslenme düzeni, düzenli öğünler, açlık ve tokluk hissini düzenler. Ayrıca lifli ve proteinli besinlerin tüketimi tokluk hissini artırırken şekerli ve yüksek karbonhidratlı besinlerin aşırı tüketimi iştahı artırabilir.
- Uyku Düzeni: Uyku düzeni, iştahı etkileyen önemli bir faktördür. Yetersiz uyku, ghrelin hormonu seviyelerini artırarak iştahı artırabilir ve tokluk hissini azaltabilir. Aynı zamanda uyku eksikliği enerji düzeylerini düşürerek vücudu daha fazla besin arayışına yönlendirebilir.
- Duygusal Durumlar:
Stresliyken koca bir çikolata yemişliğiniz var mı?
Veya üzgünken hiçbir şey yemek istemediğiniz oldu mu?
İşte bu tamamen duygusal iştah. Beynimiz o anki duyguyu yatıştırmak için yemeği bir “ilaç” gibi kullanabilir. Ama uzun vadede bu alışkanlık bize iyi gelmez.
Peki Sağlıklı Bir İştah İçin Neler Yapabiliriz?
Dengeli beslenin: Her öğünde karbonhidrat, protein, yağ ve lif olsun.
Öğün atlamayın: Aç kalmak, iştahı kontrolsüz hale getirir.
Uyuyun: Günde 7-8 saat kaliteli uyku şart.
Duygularınızı bastırmak yerine fark edin: Gerçekten aç mısınız, yoksa sadece canınız sıkkın mı?
Su için: Susuzluk da bazen açlık hissi yaratır, unutmayın.
İştah, bedenin bize verdiği bir sinyaldir. Ama o sinyali doğru okumak gerekir.
Bazen beden değil, ruh aç kalır.
İşte bu yüzden sadece ne yediğimiz değil, nasıl hissettiğimiz de önemli.
Kendinize nazik olun.
Yemeği suçlulukla değil, farkındalıkla tüketin.
Ve unutmayın, her iştah duygusal değildir — ama her duygusal boşluk da yemekle dolmaz.
Sevgiyle ve sağlıkla,
Uzm. Dyt. Ayşe YARAR